Astrid Dutré – Senior Estate Planner – Nagelmackers
Wanneer een persoon erft zonder een testament te hebben opgesteld, bepaalt de wet wie erft en waarop die perso(o)n(en) recht heeft/hebben. Dat heet wettelijke erfopvolging.
Wettelijke erfopvolging
Vuistregel 1: de regel van de orde
De wetgever verdeelt de familieleden in 4 groepen of ‘ordes’.
- Tot de eerste orde behoren alle afstammelingen van de overledene (kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen en geadopteerde kinderen).
- Tot de tweede orde behoren de broers en/of zussen (of hun afstammelingen) van de overledene. Ook de ouders behoren tot deze orde als er broers en/of zussen tot de nalatenschap zijn geroepen.
- Tot de derde orde behoren de ouders (als er geen broers en/of zussen zijn), grootouders of overgrootouders.
- Tot de vierde orde behoren de ooms en tantes, neven en nichten of andere bloedverwanten tot de vierde graad.
Erfgenamen uit de eerste orde sluiten de mensen uit de tweede, derde en vierde orde uit.
Vuistregel 2: de regel van de graad
De regel van de orde duidt de groep familieleden aan die tot de nalatenschap komt. Dat betekent nog niet dat alle leden van die groep ook effectief zullen erven. Alleen zij die het dichtst in graad staan tot de overledene, zullen effectief een deel van de nalatenschap krijgen.
Vaak zijn er in dezelfde orde meerdere mensen met dezelfde graad van verwantschap. In dat geval wordt het deel van de nalatenschap onder hen verdeeld in gelijke delen.
Vuistregel 3: de regel van de plaatsvervulling
De regel van de plaatsvervulling zegt dat afstammelingen de plaats innemen van hun overleden ouder voor het deel waar hij recht op had indien hij nog zou leven op het moment dat de nalatenschap openvalt.
Plaatsvervulling is ook mogelijk in geval van verwerping van de nalatenschap ten voordele van de afstammelingen.
En wat is de plaats van de echtgeno(o)t(e) of de wettelijke samenwonende in deze wettelijke erfopvolging?
Het wettelijk statuut voor de overlevende echtgeno(o)t(e)
De overlevende echtgeno(o)t(e) heeft een speciaal statuut omdat die altijd erft, ongeacht de personen met wie hij of zij tot de nalatenschap komt.
- Bij aanwezigheid van kinderen, erft de langstlevende echtgenoot altijd het vruchtgebruik van de volledige nalatenschap en de kinderen de blote eigendom.
- Bij afwezigheid van kinderen erft de langstlevende echtgenoot ongeacht het gekozen huwelijksvermogensstelsel de volle eigendom van het vermogen dat samen werd opgebouwd. De langstlevende echtgenoot bekomt de volle eigendom van het aandeel van de eerstervende in het gemeenschappelijk vermogen, maar ook de volle eigendom van het deel van de eerststervende in het vermogen dat exclusief tussen de echtgenoten in onverdeeldheid is. De langstlevende echtgenoot erft het vruchtgebruik op de eigen goederen van de overledene. De andere erfgenamen (broers, zussen, moeder, vader) erven de blote eigendom.
- Komt de langstlevende echtgenoot echter in samenloop met erfrechtigden van de vierde orde (nonkels, tantes, neven en nichten), dan erft de langstlevende echtgenoot de gehele nalatenschap in volle eigendom.
Het wettelijk statuut van de overlevende wettelijk samenwonende partner
De wettelijk samenwonende partner erft enkel het vruchtgebruik op de gezinswoning en het daarin aanwezige huisraad.
Indien de overledene dat goed huurde, verkrijgt de langstlevende wettelijk samenwonende partner automatisch als enige, met uitsluiting van alle andere erfgenamen, het recht op de huur van het onroerend goed dat bij het openvallen van de nalatenschap van de overledene als gemeenschappelijke verblijfplaats diende.
Willen wettelijke samenwoners elkaar meer toebedelen dan het vruchtgebruik op de gezinswoning, dan moeten ze zelf een regeling treffen.
Deze publicatie heeft een louter informatief karakter en verbindt geenszins de bank. Zij houdt geen rekening met uw persoonlijke situatie en kan in geen geval gelijkgesteld worden met een juridisch of fiscaal advies.
