Astrid Dutré, senior estate planner – Bank Nagelmackers
Aangezien een kunstcollectie deel uitmaakt van iemands vermogen, behoort ze op een dag tot de nalatenschap en moeten er successierechten op betaald worden. Die variëren per gewest en worden bepaald door de woonplaats van de overledene. Successierechten zijn progressief en afhankelijk van de graad van verwantschap met de overledene. Hoe kleiner de verwantschap, hoe hoger de successierechten liggen.
Door kunstwerken op te nemen in de successieplanning, kunnen successierechten voor de erfgenamen vermeden worden. Net zoals voor banktegoeden of gebouwen is het immers mogelijk een successieplan uit te werken voor kunstwerken. Naast het verminderen van de fiscale impact, maakt zo’n plan het bovendien mogelijk zelf de bestemming van de kunstwerken te bepalen. Diverse planningsinstrumenten zijn beschikbaar.
Schenking bij leven
Om kunstwerken over te dragen aan een voordelig tarief kunnen ze bij leven geschonken worden aan zijn geliefden. Wordt er geopteerd voor een geregistreerde schenking, dan moeten daarop schenkingsrechten betaald worden. Vanaf de registratie maken de geschonken goederen dan niet langer deel uit van het vermogen. Er moeten dus geen successierechten meer op betaald worden bij het overlijden van de schenker.
De schenkingsrechten variëren net als de successierechten per gewest en worden bepaald door de woonplaats van de schenker en de verwantschap tussen de schenker en de begunstigde van de schenking.
De andere optie is om de schenkingsakte niet te laten registreren. Er worden dan geen schenkingsrechten betaald. In dat geval moet echter wel rekening gehouden worden met een termijn van drie jaar (in het Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest) of van vijf jaar (in het Waals Gewest).. Indien de schenker binnen die termijn overlijdt, vallen de geschonken kunstwerken toch in de nalatenschap. De erfgenamen moeten er dan alsnog successierechten op betalen.
Schenking met behoud van vruchtgebruik
Een schenking is het meest gebruikte instrument om aan successieplanning te doen. Soms wil de schenker wel schenken, maar behoudt hij graag de controle over het goed en wil hij er zelf nog van genieten.
In dat geval kan een schenking met behoud van vruchtgebruik een oplossing zijn. Bij zo’n schenking kunt de schenker van zijn kunstcollectie blijven genieten tot aan zijn overlijden. Dat soort schenking moet wel via een authentieke akte voor een notaris gebeuren.
Maatschap
Ook een maatschap is een optie als planningsinstrument. Het gaat om een georganiseerde onverdeeldheid tussen verschillende leden met als doel het beheer van een gemeenschappelijk vermogen. Kunstwerken kunnen dus in zo’n maatschap ondergebracht worden in ruil voor aandelen op naam die vervolgens aan de kinderen of andere geliefden geschonken worden.
Testament
Via een testament wordt bepaald welk kunstwerk naar welke persoon gaat. Op die manier bepaalt men zelf de bestemming van zijn kunstcollectie. Uiteraard moet dat testament de wettelijke reserve van de erfgenamen respecteren en moeten op de goederen van dit legaat successierechten betaald worden. Maar via een testament kunnen kunstwerken wel nagelaten worden aan een kunstliefhebber in plaats van aan iemand die er totaal geen interesse in heeft. Zo kan een artistieke continuïteit verzekerd worden.
Stichting
Tot slot kan ook een stichting interessant zijn voor kunstverzamelaars. Vooral indien het voortbestaan van de kunstcollectie primordiaal is en een versnippering onder de erfgenamen vermeden wil worden. Een stichting kan bij leven of via een testament opgericht worden. Door de oprichting van een stichting, wordt de collectie overgedragen aan de stichting die als taak heeft ze te gebruiken om een belangeloos doel te realiseren. Dat kan bijvoorbeeld de bescherming en bewaring van de kunstcollectie zijn.
Deze publicatie heeft een louter informatief karakter en verbindt geenszins de bank. Zij houdt geen rekening met uw persoonlijke situatie en kan in geen geval gelijkgesteld worden met een juridisch of fiscaal advies noch met een raad over financiële planning.
