Door AG Insurance
In september 2018 zijn de nieuwe bepalingen inzake het Belgische erfrecht ingegaan. Het gaat om één van de belangrijkste hervormingen sinds de invoering van het burgerlijk wetboek. In dit artikel bespreken we verschillende belangrijke aspecten van deze hervorming, en de gevolgen ervan in het kader van successieplanning.
Wat houden het voorbehouden erfdeel en de beschikbare quotiteit van een nalatenschap in?
- Het gedeelte waarover de erflater niet vrij mag beschikken, heet het voorbehouden erfdeel(of de reserve). Dit is een minimaal deel van de nalatenschap dat de wetgever beschermt ten gunste van bepaalde erfgenamen (de ‘reservataire’ erfgenamen, bijvoorbeeld de kinderen). Als deze reserve in gevaar komt door toedoen van de erflater, kunnen de reservataire erfgenamen hun deel opeisen.
- De beschikbare quotiteit is het gedeelte dat de erflater aan om het even wie kan afstaan.
De erflater kan beschikken over 50 % van zijn vermogen, ongeacht het aantal kinderen
Vroeger evolueerde het voorbehouden erfdeel in functie van het aantal kinderen. Vanaf drie kinderen was de totale reserve altijd gelijk aan ¾ van de nalatenschap (de beschikbare quotiteit bedroeg dus ¼ van de nalatenschap). Vandaag bepaalt de wet dat de reserve overeenstemt met de helft van de nalatenschap, ongeacht het aantal kinderen. De beschikbare quotiteit is voortaan dus groter zodra er sprake is van twee kinderen.
Afschaffing van de reserve van de ascendenten
Het is nog altijd mogelijk om van een zoon of dochter die geen kinderen heeft te erven, maar een ascendent die op die manier erft, is niet langer een ‘reservataire erfgenaam’. De reserve van de ascendenten wordt afgeschaft en vervangen door een onderhoudsvordering ten laste van de nalatenschap en ten gunste van de ascendenten. Dit op voorwaarde dat zij behoeftig zijn op het ogenblik of als gevolg van het overlijden van de erflater.
Nieuwigheden voor inbreng van schenkingen
Vroeger moesten de schenkingen die de overledene had toegekend aan zijn erfgenamen terug worden ‘ingebracht’ in de nalatenschap vóór de verdeling tussen de erfgenamen (schenkingen ‘als voorschot op erfdeel’). Deze regel dient om de gelijkheid tussen alle erfgenamen te herstellen, in de veronderstelling dat de overledene hen allemaal op dezelfde manier wilde behandelen (de geschonken en nadien ingebrachte goederen vormen een voorschot op het erfdeel van de betrokken erfgenaam). Het blijft voor de schenker echter mogelijk om te voorzien in het omgekeerde, namelijk een schenking ‘buiten erfdeel’ en niet ‘als voorschot op erfdeel’.
De nieuwe regels veranderen niets aan schenkingen die gebeuren aan erfgenamen die afstammelingen zijn van de schenker: deze schenkingen worden nog altijd beschouwd als voorschot op erfdeel. Ze moeten dus worden ingebracht, behalve als de schenker bepaalt dat het een schenking ‘buiten erfdeel’ is.
Schenkingen aan erfgenamen die geen afstammelingen zijn, worden sinds de hervorming dan weer beschouwd als schenkingen ‘buiten erfdeel’ (ze moeten dus niet worden ingebracht). Als de schenker wenst dat deze schenkingen worden ingebracht, moet hij dit uitdrukkelijk vermelden. Dezelfde principes gelden voor de aanduiding van de begunstigde van een levensverzekeringscontract die een schenking bevat.
Wat de evaluatie van de in te brengen schenkingen betreft, bepaalt het nieuwe erfrecht dat de schenkingen moeten worden ingebracht op basis van de waarde van het goed op de dag van de schenking, geïndexeerd tot het moment van het overlijden.
Mogelijkheid om een erfovereenkomst op te stellen
In bepaalde omstandigheden kunnen de erflaters – tijdens hun leven – regelingen treffen met hun erfgenamen in rechte lijn. Door een erfovereenkomst te sluiten, verbinden de ondertekenaars (ouders en kinderen bijvoorbeeld) zich ertoe om de waarde van eerdere schenkingen goed te keuren en deze waarde niet te betwisten na het overlijden. De erfovereenkomst moet worden opgesteld via een notariële akte. Zo zijn de verwachtingen duidelijk voor elke partij, wat eventuele conflicten kan vermijden.
Kortom, met deze hervorming wil de wetgever de burgers meer vrijheid bieden op het vlak van successieplanning.
Lees ook corner Verzekeringen
