@Pexels
Door Martin Desimpel & Anouck Lejeune ? Puilaetco Dewaay Private Bankers
De Context
Vandaag verkeert u in goede gezondheid en bent u nog geheel in staat om uw zaken zelf te behartigen. Maar wat gebeurt er als dit niet langer het geval is en u, omwille van uw fysieke of mentale toestand, onbekwaam bent om uw vermogen nog zelf te beheren?
Deze toestand kan verregaande gevolgen hebben. Wist u bijvoorbeeld dat een bankvolmacht in geval van onbekwaamheid komt te vervallen? Hetgeen betekent dat de persoon, die u op deze wijze volmacht heeft gegeven op uw bankrekening, geen verrichtingen meer kan doen op de rekening.
Als u gehuwd bent onder een gemeenschapsstelsel, vormt dit voor de dagdagelijkse verrichtingen nog geen groot probleem vermits uw wederhelft op dat ogenblik nog steeds handelingen kan stellen met betrekking tot de gemeenschappelijke bankrekeningen. Maar wanneer het eigen vermogen betreft of als men bepaalde daden van beschikking (bijv. verkoop van een woning) wil stellen, liggen de zaken heel anders.
Mocht u, omwille van gezondheidsredenen, uw vermogen zelf niet meer kunnen beheren, dan zal u onder bescherming geplaatst worden door de vrederechter, die dan bepaalt welke handelingen u alleen al dan niet zal mogen stellen. U wordt m.a.w. rechtsonbekwaam en verliest zeggenschap over uw persoon en uw goederen.
U stelt zich wellicht de vraag wie zich in zo’n situatie dan om uw vermogen zal bekommeren. Wel, hiervoor zal de vrederechter overgaan tot het aanduiden van een bewindvoerder die u, voor specifieke handelingen, zal vertegenwoordigen of bijstaan.
Gelukkig krijgt deze bewindvoerder geen “carte blanche” terzake van het beheer van uw vermogen en zal hij bijv. voor vervreemdingen, aankoop van een onroerend goed en schenkingen de voorafgaandelijke bijzondere machtiging van de vrederechter moeten bekomen.
De vrederechter zal bij voorkeur een naast familielid aanstellen maar als hij deze personen niet geschikt vindt, zal deze taak toevertrouwd worden aan een advocaat, die hiervoor uiteraard een ereloon aanrekent.
Via een voor de vrederechter of een notaris afgelegde verklaring kunt u uw voorkeur laten kennen aangaande de persoon die met de functie bewindvoerder zou moeten belast worden. Indien hij deze keuze gepast vindt, zal de vrederechter deze persoon benoemen.
Dit lijkt u geen te verkiezen scenario? Welnu, gelukkig had de wetgever oog voor uw bekommernissen en werd in 2014 een soepeler beschermingsregime ingevoerd : de buitengerechtelijke lastgeving. Deze regeling laat u de ruimte om het beheer van uw vermogen betrekkelijk vrij te organiseren voor het geval u wilsonbekwaam zou worden.
Buitengerechtelijke lastgeving : wat is dat nu juist ?
De wet biedt u dus de mogelijkheid om een buitengerechtelijke lastgeving of zogenaamde zorgvolmacht op te stellen via dewelke u het beheer van uw vermogen aan een persoon, de “lasthebber”, toevertrouwt ingeval van onbekwaamheid. Deze volmacht kan algemeen (meest uitgebreide machten) of bijzonder (beperkt tot bepaalde goederen/verrichtingen) worden opgesteld.
Het spreekt voor zich dat u –op het ogenblik van het opstellen van de zorgvolmacht- meerderjarig én wilsbekwaam moet zijn en niet het voorwerp mag uitmaken van een gerechtelijke beschermingsmaatregel.
Indien u in aanmerking komt voor het opmaken van een zorgvolmacht, heeft u de keuze : u kan opteren voor een onderhandse volmacht dan wel beroep doen op een notaris die een authentieke akte zal opstellen. Vermits men in een authentieke akte een meer verregaande bevoegdheid kan toekennen aan de lasthebber (bijv. schenkingen, onroerende verrichtingen, wijziging van huwelijkscontract) geniet de authentieke vorm van volmacht de voorkeur.
In ieder geval zal de zorgvolmacht moeten geregistreerd worden in het daartoe door Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat gehouden centraal register.
In de zorgvolmacht bepaalt u zelf het ogenblik van inwerkingtreding. In de meeste gevallen wordt er gekozen voor een aanvang op het ogenblik waarop de lastgever wilsonbekwaam wordt. In dit laatste geval zal er moeten bepaald worden hoe de wilsonbekwaamheid dient vastgesteld te worden (bijv. het advies van twee onafhankelijke geneesheren, beslissing van de vrederechter,…).
Indien een naast familielid, de echtgenoot of de partner van de lastgever als lasthebber wordt aangeduid, is het raadzaam te voorzien in de aanstellingsprocedure van een lasthebber ad hoc teneinde een vertegenwoordiging mogelijk te maken in geval van tegenstrijdigheid van belangen tussen de lasthebber en de lastgever. Bij gebreke hieraan zal de vrederechter een lasthebber ad hoc aanwijzen.
Het kan eveneens nuttig zijn om een opvolgende lasthebber aan te duiden voor het geval de eerste lasthebber overlijdt of zelf wilsonbekwaam wordt.
Alleen maar voordelen?
Deze beschermingsmaatregel heeft een aantal grote voordelen. Eerst en vooral kan u zelf in alle vrijheid één of meerdere lasthebbers aanduiden. U kan tevens zelf de omvang van de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de lasthebber(s) bepalen. Tot slot is het ook mogelijk om een aantal duidelijke richtlijnen voor het beheer van uw vermogen mee te geven (bijv. het inwinnen van advies bij bepaalde verrichtingen, aard van investeringen, bepaalde verboden, keuze van financiële instelling,…).
Zijn er dan alleen maar voordelen verbonden aan de zorgvolmacht? Uiteraard bestaat steeds de mogelijkheid dat uw lasthebber(s) uw vertrouwen beschamen. Welnu, om dergelijke misbruiken te vermijden, blijft ook in dit geval een tussenkomst van de vrederechter– op verzoek van iedere belanghebbende persoon of ambtshalve – te allen tijde mogelijk.
De vrederechter kan zich uitspreken over de uitvoering van de lastgeving en eventueel een beschermingsmaatregel bevelen die de volmacht geheel of gedeeltelijk beëindigt of daarbovenop komt (en dus een bewindvoerder aanstellen).
Het opstellen van een zorgvolmacht dient met de grootste omzichtigheid te gebeuren. U zal vandaag immers bepalen aan wie u het beheer van uw vermogen toevertrouwd indien u zelf uw zaken niet meer kan beredderen. Het is bijgevolg dan ok van groot belang dat u voor het opstellen van een zorgvolmacht beroep doet op een specialist die samen met u de verschillende mogelijkheden doorneemt alvorens een definitieve zorgvolmacht op te maken.
Lees ook corner Overdracht
