@Pexels
Door Bank Degroof Petercam
De beslissing van Donald Trump om uit het Klimaatakkoord van Parijs te stappen, is in de eerste plaats een symbolische ‘njet’. Ze doet eerder denken aan een politieke of zelfs psychologische beslissing dan aan een economisch of wetenschappelijk steekhoudende redenering.
Politieke beslissing
Door het van de daken te schreeuwen dat de Verenigde Staten het universele akkoord rond energietransitie verwerpen, richt Donald Trump zich in de eerste plaats tot zijn achterban, met name de blanke middenklasse die niet was gaan stemmen en zich in de steek gelaten voelt. Zij woont in de Amerikaanse staten die enorm zwaar werden getroffen door werkloosheid als gevolg van de sluiting van de steenkoolmijnen. Door een akkoord te verwerpen dat “de arbeiders forse schade toebrengt en de Amerikaanse economie in het gedrang breng”, bereidt Donald Trump zich voor op de tussentijdse verkiezingen. Hij wil het imago schetsen van een president die zijn woord houdt en zijn verkiezingsbeloften nakomt.
Geen verrassing
Hoewel de aankondiging een wereldwijde schokgolf veroorzaakte, was ze geen verrassing. Sinds hij president is, heeft Donald Trump alles ongedaan proberen te maken wat zijn voorganger op punt had gesteld. Dat gebeurde echter op een niet-duurzame wijze, want Barack Obama kon niet rekenen op een meerderheid binnen de Senaat en werkte voornamelijk via decreten. Zo hoefde hij niet via het Congres te gaan. Voor zijn opvolger is het dus vrij eenvoudig om de beslissingen van Obama langs dezelfde weg teniet te doen.
Nochtans een weinig ambitieus engagement
Het is in de eerste plaats een symbolische ‘njet’ van Donald Trump. Het engagement van de Verenigde Staten ten opzichte van het Klimaatakkoord van Parijs was immers weinig ambitieus. We herinneren eraan dat het Klimaatakkoord van Parijs op hun vraag in de eerste plaats bindend is voor degene die het ondertekend hebben. Zij moeten de koolstofuitstoot terugdringen en de krachten bundelen om elke vijf jaar de inspanningen verder te zetten. Sinds zijn inauguratie heeft Donald Trump het Klimaatakkoord van Parijs echter al de facto verworpen, door het Clean Power Plan naar de prullenbak te verwijzen. Hij heropende eveneens enkele steenkoolmijnen en blies het erg controversiële plan om de Keystone-pijplijn te bouwen nieuw leven in. Terwijl de doelstellingen die vooropgesteld waren niet erg ambitieus waren. De Verenigde Staten hebben zich immers geëngageerd om tegen 2030 hun uitstoot met 26 tot 28 % terug te dringen in vergelijking met het niveau van 2005. Hoewel de meeste landen, de Europese Unie voorop, 1990 als vergelijkingsbasis nemen, hebben de Verenigde Staten hun doelstellingen afgestemd op een later jaartal. Dat is uiteraard gunstiger en minder ambitieus. Om een vergelijking te maken die steek houdt, hebben de Verenigde Staten, die de tweede grootste uitstoter zijn van broeikasgassen en de belangrijkste economische wereldmacht die veel R&D en financiële en menselijke hulpbronnen hebben om de energietransitie te ontwikkelen, zich ertoe verbonden om de uitstoot met 10 % te verminderen. In de Europese Unie is dat 40 %. Het is bijgevolg moeilijk om de andere landen, die minder middelen hebben, ervan te overtuigen om evenveel inspanningen te leveren om de uitstoot te verlagen.
Make our planet great again
Nadat president Bush had aangekondigd dat hij het Kyotoprotocol niet zou ratificeren, overwogen meerdere landen om mee te doen, denken we maar aan Japan of Canada, dat zich vervolgens terugtrok. De aankondiging van Donald Trump veroorzaakte in de eerste plaats veel verontwaardiging. Het engagement van de wereldleiders en de private spelers werd zelfs nog sterker.
Frankrijk en zijn pas verkozen president behandelen deze zaak met fluwelen handschoenen. Het land positioneert zich als voortrekker op het vlak van milieu en ecologie. Door de verkiezingsslogan van Donald Trump een eigen draai te geven, aarzelt Emmanuel Macron niet om Frankrijk uit te roepen tot voortrekker op Europees vlak, hoewel de concrete inspanningen van het land op dit moment wel een stuk onder die van Duitsland liggen.
De bijzonder gemediatiseerde aankondiging van de Amerikaanse president is echter een zegen voor Europa en China, die op dat moment trouwens een top organiseerden. Sinds het Kyotoprotocol, dat China weigerde te ondertekenen, is de economische macht van dit land verdubbeld. Dat heeft echter een zware prijs, die de bevolking vandaag, met name de opkomende middenklasse, weigert te betalen. China, net zoals India en Europa, is een dichtbevolkt land met weinig natuurlijke hulpbronnen. Het land begrijpt dus ten volle de uitdaging van de klimaatverandering, in tegenstelling tot een land zoals de Verenigde Staten. Dat is een stuk minder dichtbevolkt en heeft veel meer fossiele energiebronnen. Hoewel bepaalde staten fors lijden onder de klimaatverandering, met name Californië, zijn sommige Amerikanen zich weinig bewust van de reële beperkingen van onze planeet.
We moeten echter ook eerlijk zijn en benadrukken dat achter deze fervente verdedigers van de klimaatzaak ook nog de G7-landen zitten, die massaal fossiele energie blijven subsidiëren, ondanks hun engagement om te evolueren in de richting van een lagekoolstofeconomie.
Een economisch excuus dat de economische groei zelf in het gedrang brengt
“Het akkoord is een blok aan het been van de Verenigde Staten,” zei Donald Trump. Zijn volledige verkiezingscampagne draaide rond jobcreatie en wilde vooral een einde stellen aan de overdreven regelgeving die de arbeidsmarkt verstikt. Tijdens de regeerperiode van Obama werden 11,3 miljoen banen gecreëerd, vooral in de sector van de hernieuwbare energie, waar de banengroei sterker is dan in gelijk welke sector. Dat staat in schril contrast met de 50.000 banen die gecreëerd werden in de steenkoolmijnen. Hoewel Donald Trump verschillende langdurig werklozen, die tot zijn achterban behoren, weer aan een baan heeft geholpen, neemt hij door afstand te nemen van het universele akkoord eveneens het risico dat de Verenigde Staten niet profiteren van de economische groei die noodzakelijk is om te evolueren in de richting van een lagekoolstofeconomie. Deze transitie is een gigantische opdracht voor de hele wereld. Ze zal veel banen scheppen en zal enorm veel infrastructuur en financiering nodig hebben. Daar kunnen meerdere sectoren en economieën van profiteren.
Een president die steeds meer alleen staat
Het Klimaatakkoord van Parijs is een overwinning ten opzichte van de mislukking van het Kyotoprotocol, dat de regering Bush weigerde te ratificeren omdat de ‘levenswijze van de Amerikanen niet onderhandelbaar is’. Twintig jaar later echter, is het bewustzijn over klimaatverandering steeds blijven toenemen. Je kan het niet vergelijken met de tijd van Bush. Ook de private en financiële sector doen mee Hoewel Donald Trump banen wil creëren, vooral door de zware regelgeving die de sector van fossiele brandstof en steenkool belast op te heffen, zullen de ondernemers binnen de sector de banken en andere schuldeisers nog moeten overtuigen om te investeren in een economie die in het slop zit en is blootgesteld aan een steeds groter juridisch risico.
Het is immers interessant om een mogelijke historische parallel te trekken tussen de tabaksindustrie en de sector van de fossiele brandstoffen. Er zijn heel wat Amerikaanse burgers die zich hebben gekeerd tegen de tabaksindustrie, en vooral tegen de staten die een sector die schadelijk is voor hun gezondheid niet voldoende hebben gereguleerd. Bij de Amerikaanse burgers komt naar verluidt steeds meer het idee bovendrijven om opnieuw een rechtszaak in te spannen. De jongste peilingen tonen immers aan dat meer dan 65 % van de Amerikaanse volwassenen wil dat hun land in het historische akkoord blijft.
Dertig staten zullen het Klimaatakkoord van Parijs blijven toepassen. Aangezien heel wat bedrijven al evolueren in de richting van een lagekoolstofeconomie, zal uiteindelijk twee derde van de Amerikaanse structuren de inspanningen voortzetten, waardoor de spanningen tussen het Witte Huis en de staten verder zullen toenemen.
Zelfs de grote oliebedrijven als Exxon hebben de afgelopen jaren niet alleen massaal geïnvesteerd in hernieuwbare energie, maar hebben hun president ook niet gesteund in zijn verwerping. De bedrijfsleiders vrezen immers steeds meer voor represailles van Amerikaanse burgers die hun toevlucht zullen nemen tot juridische middelen om de staat ervan te beschuldigen dat zij het land kwetsbaarder maakt voor klimaatverandering.
Tot hiertoe heeft de president zeker zijn beloftes gehouden, maar hij heeft zich beperkt tot het gemakkelijkste deel, namelijk decreten en dergelijke. Zijn andere beslissingen zullen steeds meer op weerstand van zijn taaie tegenstanders en opposanten stoten, en bovendien ingewikkelder zijn om uit te voeren.
Lees ook corner Duurzame beleggingen
