We denken dat de grote thema’s van 2015 ook volgend jaar zullen domineren.
1. Koolstofarme beleggingen – desinvestering van fossiele brandstoffen en het concept van de stranded assets
De beweging aangaande de desinvestering uit fossiele brandstoffen, voornamelijk dan uit steenkool, stond centraal bij de COP21-debatten. Het concept van de ‘stranded assets’, dat lange tijd niet werd vermeld tijdens financiële debatten, wint geleidelijk aan belang bij beleggers, die erkennen dat het een reëel risico is.
Terwijl er in 2016 een recordconcentratie zal zijn aan koolstofdioxide, zal de jacht op de meest vervuilende energiebronnen voortgaan. Zoals aangekondigd heeft het engagement om de economie koolstofarmer te maken het functioneringsparadigma van de meest blootgestelde sectoren zoals olie en gas en de nutssector aanzienlijk gewijzigd. Zo daalt het aandeel van fossiele energie in de elektriciteitsopwekking gevoelig, ook al zal het naar verwachting boven de 50 % blijven tegen 2030, meent het Internationaal Energieagentschap. Indien er een strengere regelgeving komt voor de uitstoot van broeikasgassen, zou dat aandeel sneller kunnen afnemen, ten gunste van hernieuwbare energiebronnen zoals waterkracht, die voortaan goed zijn voor meer dan de helft van de opwekking van nieuwe energiecapaciteit, met name in China, de VS, Japan en Duitsland. De investeringen hierin blijven belangrijk en zorgen ervoor dat de kosten gestaag blijven dalen.
Figuur 1: Aandeel van fossiele energie in elektriciteitsopwekking (%)
De ondernemingen kunnen een echte katalysator zijn voor de klimaatactie, aangezien ze zich kunnen engageren om de uitstoot van koolstof aanzienlijk te verminderen, en er een strategisch managementpunt van kunnen maken.
2. Groene obligaties en energietransitie
In het jaar 2015 werd een nieuw recordbedrag aan groene obligaties uitgegeven: meer dan 42 miljard dollar per eind november, met name in het kader van de energietransitie. De markt is vandaag goed voor meer dan 100 miljard dollar en is gediversifieerd over verschillende sectoren. Hoewel multilaterale banken en supranationale instellingen nog steeds sterk vertegenwoordigd zijn, is de bedrijfswereld voortaan de grootste producent van CO2, goed voor bijna 45 % van de uitstoot in 2015.
Gesteund door de principes van de groene obligaties wordt de sector ook steeds geloofwaardiger, met name dankzij een rapportage en een opvolging van de engagementen die steeds professioneler wordt. Die initiatieven ondersteunen de sector en geven hem de komende jaren een impuls, aangezien de investeringen in koolstofarme infrastructuur gigantisch zijn, vooral in opkomende landen zoals China en India, die alleen al goed zijn voor het equivalent van respectievelijk $ 450 miljard per jaar en $ 165 miljard om ervoor te zorgen dat ze tegen 2030 hun klimaatdoelstellingen halen.
Figuur 2: schatting van de wereldwijde investeringsbehoeften 2015-2060
3. Belastingontwijking
Het regelgevende kader is het afgelopen jaar steeds strenger geworden, en die trend zou zich ook in 2016 moeten doorzetten. Dat is met name het gevolg van de verschillende maatregelen die de lidstaten van het OESO-programma Base Erosion and Profit Shifting Action Plan hebben genomen, en van de diverse EU-richtlijnen. De eerste effecten zijn reeds zichtbaar: Nederland en Luxemburg werden al veroordeeld tot het terugvorderen van € 30 miljoen belastingen bij Starbucks en Fiat Chrysler. Een recenter geval was België, dat € 700 miljoen belastingen moet recupereren bij multinationals die hebben geprofiteerd van onterechte belastingvoordelen. De Europese Commissie heeft immers een retroactief recht van tien jaar op onbetaalde belastingen.
De multinationals worden hier duidelijk geviseerd. Vanaf 2016 zullen de eerste maatregelen van de BEPS van toepassing zijn, met name de strijd tegen transfer pricing, een systeem waarbij de winsten worden geëxporteerd naar landen met de meest gunstige fiscale stelsels vanuit het land waar het zwaartepunt van de productie ligt (investeringen en personeel). De transparantie en de rapportage per land is een element dat bijzonder belangrijk is. De maatregelen willen immers een einde maken aan de dubbele niet-belasting en zouden de manieren om belastingen te ontwijken gevoelig moeten verminderen.
Bovendien treedt vanaf 2016 de Europese boekhoudkundige richtlijn in werking die ijvert voor meer transparantie in de ontginnende nijverheid.
Het Verenigd Koninkrijk wil ook wat doen aan de situatie met de belasting die de bijnaam Googletaks heeft gekregen, namelijk een belasting van 25 % op de kunstmatige winsten die worden gegenereerd in de landen met de hoogste belastingvoet, maar die worden aangegeven in de landen met het meest gunstige belastingstelsel.
De evolutie van het kader in de Verenigde Staten moet worden opgevolgd, aangezien de regel van de SEC die multinationals toelaat om enkel te rapporteren over zogenaamde ‘significante’ activiteiten de deur heeft opengezet voor fiscaal duistere praktijen. Dat neemt niet weg dat de Amerikaanse multinationals steeds vaker worden geconfronteerd met hervormingen buiten de landsgrenzen.
Alle landen ter wereld hebben af te rekenen met begrotingsbeperkingen en het fiscale herstelbeleid is een belangrijke hefboom om meer inkomsten te genereren, zodat de multinationals langs alle kanten worden aangevallen en hun rendabiliteit onder druk komt te staan.
Hoewel fiscale optimalisatie regelmatig gebeurt binnen de wettelijke grenzen, zorgen de recente maatregelen, maar bovenal de gewijzigde verwachtingen van de burgermaatschappij tegenover grote multinationals ervoor dat de ontsnappingsroutes steeds minder toegankelijk worden, en de financiële en reputatierisico’s steeds toenemen. Nogmaals, hoewel de goede leerlingen nog niet hebben geprofiteerd van hun betere gedrag in vergelijking met anderen, zal fiscale transparantie een steeds belangrijker onderscheidend criterium worden, en op middellange en lange termijn zijn vruchten afwerpen. Ter herinnering, DJ Sustainability heeft aan zijn methodologie een criterium rond fiscale strategie toegevoegd, wat aantoont dat het onderwerp steeds belangrijker wordt. En als we kijken naar het rapport van Transparency International over de 125 belangrijkste multinationals ter wereld, zijn er nog veel manieren om zich te onderscheiden.
4. Cyberveiligheid
Elk jaar worden er 80 tot 90 miljoen cyberaanvallen geteld, waarvan bijna 70 % niet wordt gedetecteerd. Alle sectoren zijn hierbij betrokken: financiën en verzekeringen op de eerste plaats, maar ook informatie- en communicatietechnologie (ICT), de industrie en de kleinhandel. De kostprijs van cyberaanvallen kan aanzienlijk zijn: hij wordt geschat op gemiddeld $12,7 miljoen voor Amerikaanse bedrijven in 2014. Cybercriminaliteit kan tot $ 575 miljard per jaar kosten. In de toekomst wordt deze kost zelfs geschat op $3 biljoen als gevolg van de voortdurende toename van onlinefuncties en de toenemende connectiviteit tussen bedrijven en consumenten.
Cybercriminaliteit heeft een invloed op de handel, de concurrentiepositie, innovatie (verlies van intellectuele eigendom) en daardoor ook de wereldwijde economische groei.
Hoewel de grote bedrijven tot de eerste slachtoffers behoren, worden de kleine en middelgrote bedrijven steeds meer geviseerd, aangezien ze denken dat ze door hun omvang veiliger zijn en nog steeds geen budgetten hebben uitgetrokken om zich tegen dit risico te beschermen. De budgetten gaan in stijgende lijn bij de bedrijven die beseffen wat er op het spel staat. Volgens PwC zijn de budgetten die werden toegewezen aan cyberveiligheid de afgelopen twee jaar verdubbeld voor de Amerikaanse bedrijven, maar blijven ze weinig betekenisvol. Bedrijven hebben immers de neiging om weinig voorbereid te zijn op dit belangrijke risico. Het probleem gaat immers verder dan IT en moet centraal staan binnen de ontwikkelingsstrategie van het bedrijf. Een directiecomité dat expertise heeft op dit domein heeft zeker een streepje voor in de toekomst.
Deze vier thema’s zullen het jaar 2016 blijven domineren.
Daarbij komt voortdurende aandacht voor de verantwoordelijkheid die bedrijven dragen voor hun leveranciers, en dat over de hele keten.
Het deugdelijk bestuur van bedrijven, dat ook verband houdt met de problematiek van cyberveiligheid, staat ook centraal binnen bredere discussies over het belang van diversiteit en de onafhankelijkheid van de bestuurders.
Lees ook corner Duurzame beleggingen
Hoe kan ik inspelen op cyberveiligheid als belegger?
Eerst en vooral moeten we zeggen dat we geen aanbevelingen kunnen doen of raad kunnen geven over individuele aandelen. Onze inzichten hier zijn dan ook louter informatief.
Cybersecurity gaat erom dat bedrijven zich op lange termijn organiseren en beschermen tegen aanvallen, waarbij zoals we schrijven alle sectoren hierdoor beïnvloed worden. Er zijn bedrijven die echt gespecialiseerd zijn in deze sector, met name in IT (Cisco, Fire Eye, Trend Micro, Qihoo 360 en andere), maar ook de verzekerings- en herverzekeringssector biedt verzekeringen aan tegen cyberaanvallen (met name Axa). Of deze bedrijven het beter gaan doen dan de markt valt nog af te wachten, en ze kunnen ook bijzonder volatiel zijn.
Dit moet u zelf inschatten in functie van uw beleggersprofiel.