Door Belfius
Op maandag 17 augustus 2015 trad de Europese Erfrechtverordening in werking. Met deze verordening tracht onze Europese regelgever een belangrijke harmonisatie te verwezenlijken inzake de vererving van internationale nalatenschappen.
De verordening heeft geen impact op het nationale erfrecht van elk land (zoals de wettelijke devolutie, de voorbehouden erfdelen, …), maar bepaalt (onder meer) welke rechter zich kan uitspreken over deze internationale nalatenschappen en welk erfrecht hij moet toepassen.
De meest ingrijpende wijziging is dat voortaan de ganse nalatenschap in principe vererfd zal worden volgens het recht van de laatste gewone verblijfplaats (waar de overledene werkelijk woonde op het ogenblik van overlijden). Vroeger werden buitenlandse onroerende goederen in principe vererfd volgens het erfrecht van het land van ligging van het onroerend goed.
Voor sommige landen verandert dit evenwel minder tot zelfs niets in de praktijk. Spanje bijvoorbeeld voorzag namelijk in haar recht dat in Spanje gelegen goederen in principe worden vererfd volgens het erfrecht van het land van de nationaliteit van de overledene, waardoor de nalatenschap van een Belg, die ook werkelijk in België woont, met een buitenverblijf in Spanje bijvoorbeeld, reeds volledig volgens het Belgisch erfrecht werd vererfd.
Wanneer een Belg daarentegen, die ook werkelijk in België woont, een buitenverblijf in bijvoorbeeld Frankrijk nalaat, zal zijn ganse nalatenschap (inclusief het Franse buitenverblijf) in beginsel voortaan vererfd worden volgens het Belgisch erfrecht. Bij een overlijden voor 17 augustus 2015 werd het Franse buitenverblijf in principe nog volgens het Frans erfrecht verdeeld.
Ook de regels om rechtskeuze te doen, het kiezen voor een ander erfrecht dan het recht van de laatste gewone verblijfplaats, worden gewijzigd door de Erfrechtverordening. Voortaan kan nog slechts rechtskeuze gedaan worden voor het recht van de nationaliteit op het ogenblik van de rechtskeuze of van het overlijden. Zo kan een Belg, die op latere leeftijd beslist te emigreren naar Zuid-Europa, bij testament bepalen dat zijn nalatenschap volgens het Belgisch erfrecht zal worden verdeeld, en niet volgens het erfrecht van dat Zuid-Europese land (als laatste gewone verblijfplaats). Het belang hiervan is niet te onderschatten. Op het vlak van erfrecht bestaan er grote verschillen tussen de Europese landen en een rechtskeuze kan de erfgenamen onaangename verrassingen besparen.
Verder voorziet de Erfrechtverordening in eenvoudigere regels om een internationale nalatenschap te aanvaarden dan wel te verwerpen. De Verordening voorziet dat een erfgenaam in het land van zijn gewone verblijfplaats kan aanvaarden dan wel verwerpen, zowel voor de goederen die de erflater in dat land naliet, als voor de goederen die de erflater in andere landen naliet. Indien een Belgische erfgenaam bijvoorbeeld erfgenaam is van een erflater die vooral schulden naliet in Duitsland, Frankrijk en België, dan zou voortaan de verwerping in België volstaan voor de ganse internationale nalatenschap.
Ten slotte creëert de Erfrechtverordening nog een nieuw instrument, de Europese erfrechtverklaring. Dit document kan best worden vergeleken met een akte van erfopvolging, waarin de notaris hoofdzakelijk bepaalt wie de erfgenamen van de erflater zijn en op basis waarvan de erfgenaam zijn aanspraken kan hardmaken. De Europese erfrechtverklaring vervangt onze attesten en aktes van erfopvolging evenwel niet, maar biedt een nuttig alternatief wanneer de erflater goederen in het buitenland heeft nagelaten.
Voor internationale nalatenschappen moest men meestal in elk land waar goederen werden nagelaten formaliteiten vervullen. De Europese erfrechtverklaring wil hiervoor een oplossing bieden. De erfgenaam moet op basis van dit document, die in principe door de notaris zal worden opgemaakt, in elk land zijn hoedanigheid van erfgenaam kunnen bewijzen (bijvoorbeeld ten aanzien van buitenlandse banken) zonder dat nog verdere formaliteiten moeten worden vervuld. Het document wordt meteen in alle landstalen van alle lidstaten opgesteld, op basis van een standaardformulier specifiek hiervoor gecreëerd, waardoor de taal geen beletsel mag vormen.
Hoewel dit nieuwe instrument theoretisch bijzonder nuttig is in onze rechtsorde, zal de toekomst moeten uitwijzen of het ook daadwerkelijk een werkbaar instrument zal zijn. De vraag stelt zich namelijk of bijvoorbeeld buitenlandse banken zich tevreden zullen stellen met dit document voor de vrijgave van tegoeden, of toch nog verdere formaliteiten zullen eisen.
Belangrijk : de Europese erfrechtverordening heeft geen impact op de fiscale successieproblematiek bij internationale nalatenschappen, maar behandelt enkel het toepasselijke erfrecht.
Lees ook corner overdracht
